Artan maliyetler, akaryakıt ve işçilik ücretleri sebze-meyve fiyatlarını etkiliyor. Antalya Hali'nden çıkan domates, İstanbul'da yüzde 60 zamla satılıyor. Üretim maliyetleri ve nakliye giderleri artıyor.

Tarım Maliyetlerindeki Artış, Domates Fiyatlarını Yükseltiyor

Artan maliyetler, akaryakıt ve işçilik ücretlerine gelen zamlar sebze-meyvede üretici ve market makasını artırıyor. Antalya Hali’nden 25 TL’ye çıkan bir kilogram domates, İstanbul’daki hallerde yüzde 60 zamlanarak 40 TL’den satılıyor. Bu durum, tüketicilerin cebini etkiliyor ve gıda fiyatlarının yükselmesine neden oluyor.

Antalya’dan çıkan ve 25 ton taşıyan bir TIR’ın İstanbul Bayrampaşa Hali’ne girişine kadar olan toplam maliyeti, geçen yıl ortalama 26 bin TL iken bu yıl 32 bin TL’ye çıktı. Bu rakamın 3’te 1’i sadece akaryakıt maliyetlerinden oluşuyor. Maliyetlerin artması, tarım sektöründe zorluklara yol açıyor.

Akaryakıt Giderleri ve Fiyat Artışları

Antalya’dan 30 TL’den çıkan bir kilo domatesin İstanbul Hali’ne 40 TL’den aşağıya giremeyeceğini aktaran Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, işçilik ve kira maliyetinin yüksek olduğunu belirtiyor. Marketlerin de ortalama yüzde 30-40 marj koymaması halinde üründen zarar edeceğini ifade ediyor.

Domatesin Antalya Hali’ndeki fiyatı 25-35 TL arasında değişiyor. İstanbul Avrupa Yakası Hal Müdürlüğü verilerine göre ise domates fiyatı 40-50 TL arasında. Piyasadan aldığımız nakliye ücretlerine göre geçen yıl 23-26 bin TL’ye İstanbul’a gelen bir TIR sebze meyve, bu yıl 32 bin TL’ye taşınıyor.

Yüksek Maliyetler ve Üretici Zorlukları

25 tonluk bu TIR’ların sadece akaryakıt giderleri 12 bin TL tutuyor. Otoyol geçiş ücretleri ve yol masrafları ile sürücü maliyetlerinin ise ortalama 10 bin TL olduğu kaydedildi. İstanbul’da dünkü fiyatlarla 45.7 TL olan motorin litresi, Ocak 2024’te 39.04 TL idi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği de geçen yıl çiftçinin kullandığı mazotun yüzde 18 zamlandığını belirtiyor.

Köprü ve otoyollara gelen yüzde 43’ü aşan zamlar da bu maliyetlerin artmasında etkili oldu. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, üreticideki kasalama, işçilik ve nakliye maliyetinin kabaca 10 TL olabileceğini dile getiriyor. Kiralama ve işçilik gibi yüksek girdileri olan marketlerin de yüzde 30 ve 40 artış yapamadan zarar edeceğini aktarıyor.

Ürün Miktarındaki Düşüş

30 TL’ye halden gelen bir ürünün markette 45 TL’den aşağıya satılamayacağını söyleyen Tavşan, “Antalya’da 20 TL’ye aldığınız ürünün İstanbul ve Ankara’ya girişi zaten en az 30 TL oluyor” diyor. Bu hesaba göre halden 40 TL’ye alınan bir kilogram domates marketlerde ortalama 52 TL’den satılıyor.

Bayrampaşa ve Ataşehir yaş meyve ve sebze hallerine, 2024 yılında getirilen ürün miktarı geçen seneye oranla yüzde 3.5 azalırken, 2024’te 2 milyon 750 bin 633 ton ürün girişi oldu. Bayrampaşa Hali’ne 2 milyon 75 bin 271 ton ürün gelirken, Ataşehir Hali’ne toplam 675 bin 362 ton ürün girişi oldu.